1 MARCA – NARODOWY DZIEŃ PAMIĘCI ŻOŁNIERZY WYKLĘTYCH
Katowani w więzieniach, skazywani na śmierć, a potem na zapomnienie – Żołnierze Wyklęci, o których w sposób szczególny pamiętamy 1 marca. Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ustanowił Sejm w 2011 r.
z inicjatywy ś. p. prezydenta Lecha Kaczyńskiego. To święto państwowe wprowadzono w hołdzie dla bohaterów antykomunistycznego podziemia, którzy walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienie dążeń demokratycznych narodu polskiego, przeciwstawili się sowieckiej agresji
i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu.
1 marca jest datą symboliczną, która historycznie nawiązuje do 1 marca 1951 r. Tego dnia w więzieniu na warszawskim Mokotowie wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach niepodległościowego i antykomunistycznego IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukaszu Cieplińskim, Adamie Lazarowiczu, Mieczysławie Kawalcu, Józefie Rzepce, Franciszku Błażeju, Józefie Batorym i Karolu Chmielu.
Mianem Żołnierzy Wyklętych określani są żołnierze tworzący powojenną konspirację, która – aż do powstania „Solidarności” – była najliczniejszą formą zorganizowanego oporu społeczeństwa polskiego wobec narzuconej władzy.
W roku największej aktywności zbrojnego podziemia (1945 r.) działało w nim nawet 200 tys. konspiratorów. 20 tysięcy z nich walczyło w oddziałach partyzanckich, a kolejnych kilkadziesiąt tysięcy zapewniało partyzantom m.in. schronienie i łączność.
Propaganda komunistyczna w PRL nazywała żołnierzy konspiracji niepodległościowej „zaplutymi karłami reakcji”. Bohaterowie podziemia antykomunistycznego za swoje działania skazywani byli na śmierć, wieloletnie więzienie lub pobyt w obozach. Wśród ofiar byli m.in. rotmistrz Witold Pilecki „Witold”, generał August Fieldorf „Nil”, Danuta Siedzikówna „Inka”, Józef Kuraś „Ogień”, Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, Mieczysław Dziemieszkiewicz „Rój”, czy Hieronim Dekutowski „Zapora”.
Wystawy udostępnione przez Instytut Pamięci Narodowej
Żołnierze Wyklęci Podziemie Niepodległościowe 1944 - 1963
Rotmistrz Witold Pilecki